Bia Thầy Tu: Khi Các “Thánh” Đi Nấu Bia – Từ “Bánh Mì Lỏng” Đến Tuyệt Phẩm Nhân Gian

Bia thầy tu (Trappist) là gì? Tại sao gọi là bia ngon nhất thế giới? Khám phá lịch sử, phân loại Dubbel, Tripel, Quadrupel cùng La Brisa.

Nếu thế giới bia là một bộ phim kiếm hiệp, thì Bia Thầy Tu (Trappist Beer) chính là những vị “cao thủ ẩn danh” sống trên núi cao. Họ không ồn ào, không khoe khoang, không chạy quảng cáo rầm rộ trên tivi, nhưng một khi đã “xuất chiêu” (khui bia) thì ai nấy đều phải ngả mũ bái phục.

Chắc hẳn bạn đã từng nghe loáng thoáng đâu đó về cụm từ này. Và chắc chắn, trong đầu bạn sẽ nảy ra hàng vạn câu hỏi vì sao: “Ủa, đi tu mà được nấu bia hả?”, “Thầy tu uống bia có say không?”, “Sao bia này đắt thế, uống có thành tiên không?”…

Đừng vội “Mô Phật”! Hôm nay, hãy pha một ấm trà… à quên, rót một ly nước lạnh, ngồi xuống đây để cùng La Brisa gỡ rối tơ lòng. Chúng ta sẽ cùng nhau du hành ngược thời gian, lẻn vào những tu viện cổ kính Châu Âu để xem các thầy đang làm cái gì mà cả thế giới phải mê mẩn đến thế. Cảnh báo: Bài viết này có chứa nhiều “cồn” tri thức, đọc xong coi chừng say!

Bia Thầy Tu (Trappist) Là Gì? Đừng Nhầm Lẫn Với “Bia Tu Viện” Nhé!

Đầu tiên, chúng ta phải làm rõ khái niệm cái đã. Trong giới bia, có hai thuật ngữ dễ gây lú lẫn: Trappist Beer (Bia Thầy Tu) và Abbey Beer (Bia Tu Viện). Nghe thì na ná nhau, nhưng đẳng cấp thì khác hẳn nhau đấy nha.

Logo “Authentic Trappist Product” – Con Dấu Của Sự Đẳng Cấp

Không phải cứ ông thầy nào khoác áo nâu, đầu hói, cầm cốc bia thì đều là Trappist. Để được gọi là Bia Thầy Tu chính hiệu và được phép dán cái logo hình lục giác “Authentic Trappist Product” lên thân chai, nhà sản xuất phải vượt qua “cửa ải” kiểm duyệt cực gắt của Hiệp hội Trappist Quốc tế (ITA). Ba quy tắc vàng đó là:

• Sản xuất trong khuôn viên tu viện: Nhà máy bia bắt buộc phải nằm bên trong bức tường của tu viện dòng Trappist (Dòng Xitô). Không có chuyện đặt nhà máy ở khu công nghiệp rồi dán mác thầy tu đâu nhé.
• Sự giám sát của tu sĩ: Các thầy không nhất thiết phải là người trực tiếp vác bao lúa mạch hay đứng khuấy nồi 24/7 (dù ngày xưa là vậy). Tuy nhiên, họ phải là người nắm quyền kiểm soát, quản lý quy trình và đảm bảo chất lượng. Nhân viên thế tục có thể làm thuê, nhưng “Sếp” phải là thầy tu.
• Phi lợi nhuận (Non-profit): Đây là điều khiến Bia Thầy Tu trở nên vĩ đại. Doanh thu từ việc bán bia chỉ được dùng để trang trải chi phí sinh hoạt của tu viện và bảo tu dưỡng cơ sở vật chất. Số tiền còn dư (thường là rất nhiều vì bia bán chạy như tôm tươi) sẽ được dùng làm từ thiện, giúp đỡ người nghèo và các dự án xã hội.

=> Tóm lại: Khi bạn mua một chai bia Trappist tại La Brisa, bạn không chỉ đang thưởng thức bia ngon, mà bạn đang gián tiếp làm từ thiện. Uống bia cứu thế giới là có thật các bác ạ!

Còn Bia Tu Viện (Abbey Beer) Là Gì?

Đây là những loại bia được sản xuất theo phong cách của bia thầy tu, hoặc có liên kết với một tu viện nào đó (thường là mượn tên hoặc công thức), nhưng được sản xuất bởi các tập đoàn bia lớn bên ngoài. Chúng vẫn rất ngon, nhưng thiếu đi cái “hồn” và sự khắt khe của logo lục giác kia.

Lịch Sử Ly Kỳ: Tại Sao Người Tu Hành Lại Đi Nấu “Nước Cấm”?

Để hiểu được điều này, chúng ta phải quay ngược thời gian về Châu Âu thời Trung Cổ.

Thời Mà “Nước Lã” Còn Nguy Hiểm Hơn Bia

Ngày xưa, hệ thống lọc nước chưa phát triển. Nguồn nước tự nhiên thường bị ô nhiễm và chứa đầy vi khuẩn gây bệnh dịch tả, thương hàn. Người dân (và cả các thầy tu) phát hiện ra rằng: Những loại nước được đun sôi và lên men (như bia và rượu) thì an toàn hơn hẳn để uống.

Vậy nên, nấu bia ban đầu không phải để “nhậu”, mà là để… sống sót!

Quy Tắc Của Thánh Benedict: “Ora et Labora”

Dòng tu Trappist tuân theo quy tắc của Thánh Benedict: “Ora et Labora” (Cầu nguyện và Lao động). Các tu sĩ phải tự lao động để nuôi sống bản thân và tu viện, không được sống dựa vào của bố thí. Và nấu bia là một nghề lao động chân chính, tận dụng được nguồn lúa mạch dồi dào của vùng.

Sự Ra Đời Của “Bánh Mì Lỏng”

Đặc biệt, các thầy tu dòng Trappist có chế độ ăn uống và tu tập rất khắc khổ. Họ thường xuyên có những đợt ăn chay trường (Lent), kiêng ăn thịt cá và đồ cứng. Nhưng quy tắc lại cho phép… uống.

Cái khó ló cái khôn! Các thầy đã sáng tạo ra một loại bia đậm đặc, nhiều dinh dưỡng, giàu vitamin từ men bia để uống cầm hơi qua những ngày chay tịnh. Họ gọi nó là “Bánh Mì Lỏng”. Một ly bia này cung cấp đủ năng lượng để các thầy làm việc cả ngày mà không thấy đói.

Từ nhu cầu sinh tồn, cộng với sự tỉ mỉ, kiên nhẫn và (có lẽ là) sự phù hộ của Chúa, tay nghề nấu bia của các thầy ngày càng đạt đến cảnh giới thượng thừa. Và thế là, những dòng bia ngon nhất thế giới đã ra đời trong sự tĩnh lặng của tu viện.

Giải Mã Các Thuật Ngữ: Dubbel, Tripel, Quadrupel Là Gì?

Khi cầm menu bia tại La Brisa, bạn sẽ thấy những từ như Dubbel, Tripel, Quadrupel. Đừng hoang mang, đây không phải là thần chú Harry Potter đâu. Đây là cách phân loại bia theo độ đậm đặc và nồng độ cồn của người Bỉ.

Enkel (Single) – Bia Của Các Thầy

Đây là loại bia nhẹ nhất (thường gọi là Patersbier – Bia của Cha), độ cồn thấp (khoảng 4-5%), màu vàng nhạt. Loại này thường chỉ dành riêng cho các thầy tu uống hàng ngày trong tu viện và hiếm khi bán ra ngoài thị trường. Nếu may mắn lắm bạn mới tìm được một chai lại Việt Nam.

Dubbel (Double) – Nâu Trầm Ấm Áp

• Độ cồn: 6% – 8%.
• Màu sắc: Nâu sẫm hoặc đỏ đồng.
• Hương vị: Đây là dòng bia có hương vị của mạch nha nướng cháy, caramel, đường nâu, nho khô và mận chín. Vị đắng nhẹ, ngọt hậu.
• Cảm giác: Ấm áp, thích hợp uống vào mùa đông hoặc những ngày mưa rả rích.
• Đại diện: Chimay Đỏ, Westmalle Dubbel, La Trappe Dubbel.

Tripel (Triple) – Vàng Óng Đánh Lừa Thị Giác

• Độ cồn: 8% – 10%.
• Màu sắc: Vàng sáng, bọt trắng xóa dày mịn.
• Hương vị: Đừng để màu vàng tươi sáng của nó đánh lừa! Tripel rất mạnh. Nó có hương thơm nồng nàn của hoa bia, trái cây họ cam chanh, chuối, và gia vị cay nhẹ.
• Cảm giác: Sảng khoái nhưng “ngấm” rất nhanh. Dòng bia này do tu viện Westmalle sáng tạo ra và trở thành chuẩn mực cho cả thế giới.
• Đại diện: Chimay Trắng, Westmalle Tripel, La Trappe Tripel.

Quadrupel (Quad) – Trùm Cuối “Nặng Đô”

• Độ cồn: 10% – 12% (hoặc hơn).
• Màu sắc: Nâu đen, hổ phách đậm.
• Hương vị: Đây là dòng bia phức tạp nhất, đậm đà nhất. Hương vị bùng nổ của socola đen, cà phê, bánh mì nướng, quả sung, và rượu port.
• Cảm giác: Mượt mà như nhung nhưng nóng ran lồng ngực. Đây là dòng bia để nhâm nhi, chiêm nghiệm chứ không phải để uống ừng ực.
• Đại diện: Rochefort 10, Chimay Xanh, La Trappe Quadrupel.

Quy Trình “Luyện Đan”: Điều Gì Làm Bia Thầy Tu Khác Biệt?

Tại sao bia công nghiệp uống vào chỉ thấy đầy bụng, còn bia thầy tu uống vào lại thấy “phê”? Bí mật nằm ở quy trình sản xuất thủ công đầy tinh tế.

Lên Men Nổi (Top Fermentation)

Khác với bia Lager (như Heineken, Tiger) dùng men chìm ở nhiệt độ thấp, bia Thầy Tu dùng men nổi (Ale yeast) ở nhiệt độ cao (15-25 độ C). Con men này hoạt động mạnh mẽ trên bề mặt, tạo ra nhiều tầng hương thơm của trái cây (Ester) và gia vị (Phenol) mà bia Lager không thể có được.

Lên Men Lần 2 Trong Chai (Bottle Conditioning)

Đây là “vũ khí bí mật” của bia thầy tu. Sau khi đóng chai, các thầy sẽ cho thêm một chút đường và men tươi vào trước khi đóng nắp. Con men này sẽ tiếp tục “ăn” đường, sinh ra thêm khí CO2 tự nhiên và cồn ngay trong chai.

Điều này có nghĩa là: Bia Thầy Tu là BIA SỐNG. Nó tiếp tục phát triển hương vị theo thời gian. Một chai bia thầy tu mới xuất xưởng uống sẽ khác với chai đã để 1 năm, 2 năm hay 5 năm. Càng để lâu (trong điều kiện bảo quản tốt), bia càng êm, càng mượt, hương vị càng hòa quyện (giống như rượu vang vậy).

Bia Thầy Tu Ăn Với Gì Thì “Hết Nước Chấm”? 

Bia ngon phải có mồi bén. Nhưng mồi cho bia thầy tu không phải là lạc rang hay nem chua đâu nhé. Ẩm thực kết hợp (Food Pairing) sẽ nâng tầm trải nghiệm của bạn lên tầng cao mới.

• Phô Mai (Cheese): Đây là “người tình trăm năm” của bia thầy tu. Các tu viện thường làm luôn phô mai (như phô mai Chimay). Vị béo mặn của phô mai kết hợp với vị ngọt đắng của bia tạo nên sự bùng nổ.
• Thịt Đỏ & Món Hầm: Một ly Rochefort 10 uống kèm với bò bít tết (Steak) hoặc bò sốt vang thì ôi thôi… quên lối về. Vị caramel trong bia hòa quyện với vị thịt nướng cháy sém.
• Socola Đen: Nghe lạ đúng không? Thử ăn một miếng socola đen 70% cacao và nhấp một ngụm bia đen thầy tu xem. Vị đắng của cả hai sẽ triệt tiêu nhau, để lại hậu vị ngọt ngào bất ngờ.
• Đồ Tráng Miệng: Bia trái cây hoặc Tripel rất hợp với bánh cheesecake chanh dây hoặc bánh tart trái cây.

Cách Bảo Quản Bia Tại Nhà

Mua bia về chưa uống ngay thì để đâu?

• Tránh ánh sáng: Bia thầy tu thường đóng chai thủy tinh nâu để cản quang, nhưng tốt nhất bạn nên để nơi tối (ánh sáng mặt trời làm bia bị biến chất, có mùi hôi như chồn hôi – skunking).
• Để đứng chai: Vì có men sống lắng ở đáy, nên để chai đứng yên để men nằm im dưới đáy, không bị lơ lửng làm đục bia.
• Nhiệt độ ổn định: Ngăn mát tủ lạnh là nơi lý tưởng nếu bạn định uống sớm. Nếu muốn ủ lâu năm (aging), hãy để ở hầm rượu hoặc tủ mát chuyên dụng (khoảng 10-12 độ).

Tu Tại Tâm, Bia Tại La Brisa

Cuộc đời này ngắn lắm, uống bia dở làm gì cho phí hoài thanh xuân? Bia thầy tu không chỉ là đồ uống, nó là sự kết tinh của lịch sử, tôn giáo và nghệ thuật. Nó dạy chúng ta cách sống chậm lại, thưởng thức kỹ hơn và trân trọng những giá trị lao động chân chính.

Cuối tuần này, hãy gác lại mọi âu lo, deadline, sếp mắng… ghé La Brisa hoặc đặt ngay vài chai bia thầy tu. Tắt điện thoại, bật một bản nhạc Jazz, rót bia ra chiếc ly đẹp nhất và để dòng “bánh mì lỏng” ấy vỗ về tâm hồn bạn.

Đảm bảo sau ly đầu tiên, bạn sẽ thốt lên: “Biết thế mình đi tu… à nhầm, đi uống bia thầy tu sớm hơn!”

👉 Bấm vào đây để có những ưu đãi độc quyền trên nền tảng mạng xã hội của La Brsia: Facebook

Bài viết được thực hiện bởi La Brisa – Nơi lan tỏa niềm đam mê bia ngon!